Korporativno upravljanje je važan dio moderne analize kompanija za finansijske analitičare i investitore. Ukoliko žele da budu uspješne i konkurentne u borbi za prihodom i kapitalom, kompanije bi trebale da se pridržavaju principa korporativnog upravljanja. Mnoga istraživanja pokazuju da komapanije koje se pridržavaju principa korporativnog upravljanja ostvaruju veću tržišnu vrijednost. Za sagledavanje primjene principa korporativnog upravljanja u kompanijama koristi se scorecard.
Cilj izrade scorecard-a je napraviti alat za vrednovanje primjene (dobrih) praksi i principa korporativnog upravljanja.
Svrha izrade scorecard-a
• Olakšava rad analitičarima i investitorima pružajući sistematičan i jednostavan pregled o svim značajnim pitanjima dobrog korporativnog upravljanja;
• Omogućava kompanijama da lako utvrde domet i kvalitet sopstvenog korporativnog upravljanja;
• Omogućava komparaciju (upoređivanje) industrija i zemalja;
• Dostupnost svim interesnim grupama putem interneta;
• Nikakvi ili veoma mali troškovi implementacije;
• Garantuje visok stepen primjene;
• Određivanje minimalnih ciljeva investitora za korporativno upravljanje kao dijela osnovne investicione politike.
Osnova za izradu Scorecard-a su Standardi upravljanja akcionarskim društvima. Scorecard za Standarde upravljanja akcionarskim društvima treba da omogući korisnicima da ocjene principe i prakse korporativnog upravljanja na brz i sistematičan način.
Struktura scorecard-a sadrži glavne kriterije koje obuhvataju Standardi upravljanja akcionarskim društvima s relevantnim setom pitanja za svaku oblast (standard). Obuhvata sedam oblasti:
- Posvećenost principima korporativnog upravljanja
- Prava akcionara
- Ravnopravan tretman akcionara
- Uloga zainteresovanih strana-nosilaca interesa u upravljanju akcionarskim društvima
- Objavljivanje i javnost informacija
- Uloga i odgovornosti odbora
- Revizija i sistem internih kontrola
Metodologija scorecard-a
Svaka pojedina oblast scorecard-a nosi određen težinski faktor (pojedinačni score). U okviru svih sedam oblasti svako pitanje nosi svoj težinski faktor koji se izračunava nakon odgovora. U svakom dijelu postoje i ponuđene standardne vrijednosti. Program koji podržava ovaj izračun je MS Excel standardni sofware.
Posljednji korak je izračunavanje ukupnog rezultata (total score-a) koji se automatski dobije sabiranjem svih sedam pojedinačnih težinskih faktora i prikazuje u dijelu konačna ocjena (total score). Sumiranjem svih oblasti dobija se ukupna ocjena koja treba da ponudi sliku stanja primjene Standarda upravljanja akcionarskim društvima kroz prizmu dobrih praksi korporativnog upravljanja.
Konceptualno, vrijednovanje primjene principa korporativnog upravljanja bi trebalo da ima score u rasponu od 65%-75%, što je moguće primjenom obaveznih principa korporativnog upravljanja definisanim Standardima upravljanja akcionarskim društvima, odnosno zakonskim okvirom tržišta kapitala Republike Srpske. Prostor do 100% total score-a bi trebalo da bude podsticaj kompanijama za primjenu viših principa korporativnog upravljanja.
Izrada Scorecard-a
Izrada Scorecard-a za Standarde upravljanja akcionarskim društvima je urađena uz podršku Međunarodne finansijske korporacije (International Finance Corporations - IFC) po uzoru na Njemački Scorecard.
Buduća unaprijeđenja Scorecard-a za Standarde upravljanja akcionarskim društvima će se vršiti periodično u slučaju izmjene Standarda upravljanja akcionarskim društvima ili uslovljena izmjenom zakonske regulative, ali i značajnim razvojima u standardima korporativnog upravljanja u cjelini.
ScoreCard je razvijen u saradnji sa Međunarodnom finansijskom korporacijom (IFC) i LOK institutom iz Sarajeva, a uz pomoć Komisije za hartije od vrijednosti Republike Srpske.